NAP is een netwerk van bedrijven in de procesindustrie en stelt zich tot doel de waardeketen, bestaande uit plant owners, ingenieursbureaus en toeleveranciers, te versterken.

AFGELOPEN CONTACTBIJEENKOMSTEN

AFGELOPEN CONTACTBIJEENKOMSTEN

  1. 29feb 2024

    NAP Contactmeeting February 29th 2024
  2. 16nov 2023

    NAP CONTACT MEETING - November 16th 2023 “The digital Plant of the Future”
  3. 03nov 2023

    Uitnodiging Afscheidsrede prof. Hans Bakker 3 november 2023
  4. 21sep 2023

    NAP Contactbijeenkomst 21 september 2023
  5. 14jun 2023

    NAP Young Professionals NAP 14 juni 2023
  6. 08jun 2023

    NAP Contactbijeenkomst 8 juni 2023
  7. 09feb 2023

    NAP Contactbijeenkomst 9 februari 2023 "Watermanagement"
  8. 10nov 2022

    NAP Contactbijeenkomst 10 november 2022
  9. 15sep 2022

    NAP Contactbijeenkomst 15 september 2022
  10. 13jun 2022

    NAP Contactbijeenkomst 13 juni 2022. Aanvang 15.30 uur in De Doelen, Rotterdam
  11. 24mrt 2022

    Studium Generale: 'Accelerating the electrification in the process industry'
  12. 10feb 2022

    NAP Webinar 10 februari 2022
  13. 11nov 2021

    NAP contactbijeenkomst 11 november van 17.15 - 21.15 uur
  14. 16sep 2021

    NAP Contactbijeenkomst 16 september 2021
  15. 20mei 2021

    CANCELEN

Verslag NAP Netwerkbijeenkomst 10 november 2022


De laatste NAP contactbijeenkomst van 2022 stond in het teken van Projectmanagement. Eerst werd het opmerkelijke en succesvolle verhaal verteld van een project dat onder grote nationale belangstelling stond en dat in een heel korte tijd kon worden gerealiseerd, mede omdat in alle lagen de urgentie werd gevoeld. Daarna kwam een terugblik op de MEP-leerstoel (Management of Engineering Projects) aan de TU Delft, onder Hans Bakker; daarbij deelde Hans met het publiek naast de behaalde resultaten ook nog een aantal trends die hij zag.

netwerkborrel                      netwerkborrel
NAP-voorzitter Frank van Ewijk opende de avond en was verheugd om te kunnen melden dat een aantal nieuwe leden zich hadden gemeld bijvoorbeeld van Evides en Stedin. Deze aanwas heeft ook te maken met de focus op de energietransitie binnen NAP. Daarnaast kondigde hij de komst aan van een nieuw bestuurslid, Wim van den Brink van Bilfinger Tebodin.

EemsEnergyTerminal
De eerste spreker was Merijn Zuidgeest, senior projectmanager bij Gasunie. Hij sprak over het project Eems Energy Terminal, waarbij de Gasunie een drijvende ofwel een op FSRU gebaseerde LNG-importterminal ontwikkelde die 8 bcma (billion m3) importcapaciteit toevoegt aan het Nederlandse grid. Dit project werd in slechts 6 maanden ontwikkeld van eerste ideeën tot het eerste gas in het grid; de reden waarom Merijn het over Front End Loading (FEL) wilde hebben in zijn bijdrage. FEL betekent in dit geval vroegtijdige betrokkenheid op allerlei niveaus bijvoorbeeld van contractors bij de kick-off van het ontwerp, vergunningverleners bij de start en inkoop die start tijdens het ontwerp.


Merijn van Zuidgeest, spreker 
Het begon allemaal in januari 2022. Russische troepen verzamelden zich bij de Oekraïense grens en de strategieafdeling van de Gasunie kwam bijeen en dacht na over de leveringszekerheid van Russisch gas. Toen kwam het idee van een LNG-terminal op met de Eemshaven als haalbare locatie vanwege de capaciteit van het daar aanwezige grid.
Vervolgens startte de roller coaster eind februari met de inval van de Russen in Oekraïne. Merijn werd begin maart betrokken en het LNG-terminal project ging daarna snel van start. Gasunie kreeg de mogelijkheid om af te wijken van de normale aanbestedingsprocedure en kon een alliantie vormen met een aantal partijen, Fluor, Stork, Hak en BAM. De deal making was gebaseerd op een scope van ‘pretty much like this’; daarbij laat Merijn een plaatje zien van de terminal met de twee drijvende eenheden, FSRU Golar Igloo en FSRU LNG terminal, en de aanlandige infrastructuur.

dinerBegin april was de kick-off en al snel volgde een HAZOP. Ook snel daarna volgde de afstemming met het bevoegd gezag over de vergunning conform de Rijkscoördinatieregeling. Half april werd de eerste design review uitgevoerd en eind april nog tijdens het ontwerp werden de eerste zaken ingekocht waaronder 5 km pijpleiding. Alle partijen begrepen de urgentie van het project en dat gaf een boost aan de samenwerking en de motivatie, tot in alle geledingen. De Eemshaven ligt aan de Eems, een water waarvan de Duitsers zeggen dat het bij Duitsland hoort en de Nederlanders bij Nederland ofwel ‘we agree to disagree’. In die situatie moest wel toestemming komen om LNG te transporteren over de Eems. Resultaat was dat goed is samengewerkt met de Duitsers en dat ook zij in hun vakanties hebben doorgewerkt.

Andere hobbel was dat de Eems op de UN Werelderfgoedlijst staat en dat een oplossing voor baggerslib moest worden gevonden; ook dat is gelukt.
Vervolgens werd een film van de bouw van de terminal getoond, waarbij de toehoorders iets van de dynamiek in dit project zagen.
De urgentie kwam ook naar voren toen Merijn dagelijks de berichten kreeg dat de FSRU’s onderweg waren vanuit de USA; dag en nacht werd doorgewerkt om de infrastructuur op land in orde te maken.

Reflectie
En toen was het zover, de feestelijke opening met minister Rob Jetten en de Tsjechische minister-president Petr Fiala op 8 september 2022 waarbij het eerste gas in het grid werd gebracht. Verwacht wordt dat de afronding van het project eind 2022 volgt; nu is men bijvoorbeeld nog volop bezig met bijvoorbeeld redundantievoorzieningen. Ook met de afronding van de vergunning begin 2023 druppelen nog nieuwe eisen binnen, die uitgewerkt moeten worden.
Veel tijd voor reflectie heeft Merijn nog niet gehad. Wel liet hij een vergelijk zien van de planning van een project met een ‘normale’ aanpak en de planning van dit Eems Energy Terminal project, waarbij die laatste bijna viermaal zo snel is uitgevoerd. Het was dan ook een race tegen de klok, 6 maanden lang, met geweldige inzet van alle partijen en in alle geledingen. Een voorbeeld is dat toen op een vrijdagavond een pijpleiding vanwege kwaliteitsissues moest worden afgekeurd, de lasser die al onderweg naar huis was, onmiddellijk omdraaide om het werk te herstellen. Ander voorbeeld is het vast komen zitten van een schip met de brandwaterpompen in een sluis in Groningen, 1 dag voor de geplande aansluiting van die pompen. diner
Op die vrijdagavond is nog een duiker gevonden om het schip los te krijgen en door te laten varen. Al met al was het hard werken met werkweken van 60-70 uur en veel uitgestelde vakanties, dus een aanbeveling om ieder project zo uit te voeren was het niet. Maar de motivatie was hoog, omdat iedereen de urgentie voelde en zich ook persoonlijk verbonden voelde aan het doel, nog voor de winter voldoende gas in Nederland. Dat gebeurde ook met gezamenlijke lunchsessies en met de talk-the-message aanpak, waardoor ook de heftruckchauffeur en de lasser zich 100% inzetten en bijvoorbeeld dagelijks de route van de FSRU’s over zee volgden. Wat de ‘Key tot Succes’ was en vastgehouden moet worden, is het werken met een alliantiecontract; dat leidde al met al tot een uitstekende teameffort.

profMemory lane
De tweede spreker was Hans Bakker, hoogleraar Management of Engineering Projects (MEP) aan de TU Delft, de leerstoel gesponsord door NAP. Hans werkt sinds korte tijd nog twee dagen als hoogleraar en zal volgend jaar afscheid nemen; aan zijn opvolging wordt nog hard gewerkt. Vandaag nam hij daarom de gelegenheid om terug te kijken op zijn invulling van de MEP-leerstoel sinds 2007, aanvankelijk voor 1 dag in de week, vanaf 2014 als voltijds hoogleraar. Allereerst nam Hans zijn CV door met de studie en het doctoraat in de natuurkunde, de diverse functies bij Shell en vanaf 2007 zijn invulling van de MEP-leerstoel. Deze loopbaan werd daarbij met twee klassiekers gelardeerd: “Now for something completely different” van Monty Python en “Tom Poes, verzin een list” van Ollie B. Bommel.

De MEP-leerstoel staat onder bestuur van een stichting, bestaande uit een vertegenwoordiger van de TU Delft, de NAP-directeur en een NAP-bestuurslid. Hans liep een aantal van deze bestuursleden sinds 2007 nog eens langs en noemde wat kenmerken. Ook de bij ondersteuning vanuit het thuisfront werd stil gestaan.
De vier doelstellingen uit de inaugurele rede werden terug gehaald: complexiteit, managerial learning, bouwen aan relaties en modulair ontwerp en constructie. Dat leek eerst wat ambitieus om allemaal te behandelen, maar uiteindelijk is alles aan de orde gekomen in de loop van tijd.

Vervolgens liet Hans een grafiek zien met de aantallen studenten tijdens zijn professoraat. Aanvankelijk is dat nog wat laag omdat de leerstoel maar één dag in de week bezetting kende. Vanaf 2014 is een groei in aantallen te zien. Zo werden totaal uiteindelijk 1.534 studenten geteld! Tevens zijn in Hans’ tijd 7 dissertaties geweest en er volgen de komende jaren nog 5. Tot 2027 mag Hans nog promovendi begeleiden.
In 2014 werd het eerste MEP boek gepubliceerd, Management of Engineering Projects, waarbij de best practices uit zijn lessen en uit diverse bronnen bij elkaar zijn gevoegd in een coherent geheel en dat velen heeft geïnspireerd. In 2018 volgde een tweede boek “Projects and People – Mastering Success”.

Een ontwikkeling die na publicatie van het laatste boek is ingezet, is dat Project Management 3.0 niet alleen effect heeft het project maar op de gehele organisatie. Verder zullen de contractmanagement en procurement afdelingen zich meer moeten richten op het managen van relaties; niet de duur van het project is langer bepalend, maar de life time. Als laatste zal in de bestuurskamer meer bewustzijn moeten komen voor complexiteit; de bestuursvoorzitter die na een exposé te hebben gekregen over het P80 budget van een complex project en dan nog steeds zegt “Zorg dat je binnen het budget blijft” heeft het niet begrepen.
Ook toonde Hans de lange lijst met sponsors en met de bedrijven waar afgestudeerd kon worden. Het wederzijdse belang tussen bedrijven en leerstoel kan niet genoeg benadrukt worden en Hans heeft hier altijd veel energie in gestoken. De ondersteuning aan de praktijk in bedrijven is belangrijk maar ook het krijgen van ervaring van de praktijk voor de leerstoel is van belang. Hiertoe behoren het delen van resultaten en het voeren van discussies in bijvoorbeeld de Industrial Users Panel.

Ontwikkelde methoden en lessen
Vervolgens werd stilgestaan welke methodologieën zijn geleverd. Zo zijn daar de Social Network Analysis en de analyse van de rol van projectstuurgroepen. Voor die laatste is door PhD-student Jaap Stoppels een Quick Reference Card gemaakt met allerlei do’s en dont’s. Ook een methode voor de beoordeling van projectkwaliteit is gemaakt; een korte beoordeling die snel inzicht biedt in een project. Die is zeker nodig nu nog steeds zeker 40% van alle projecten op een of andere manier faalt.

Daarna wilde Hans een aantal geleerde lessen delen en dat zijn er vele. Aandacht voor veiligheid levert veel op; bedenk alleen maar wat moet worden gedaan als een incident heeft plaatsgevonden. Verder is het belangrijk om de relatie te managen, niet alleen het contract; het voorbeeld van een gezamenlijk doel, het “burning platform”, werd hier genoemd. Ook standaardisatie levert veel op; je kunt alleen flexibel zijn en van de standaard afwijken als je die standaard door en door kent. Alle kennisdatabases en lessons learned bestanden ten spijt, de beste manier van lessen leren is nog altijd van persoon tot persoon. Neem ook de tijd om, voordat een project start, eerst de eerder geleerde lessen door te nemen en vergeet ze achteraf niet vast te stellen. Maak ook een projectaanpak die toegesneden is op de context. Sla geen stappen over in een projectprocedure maar schaal ze naar behoefte en grootte van het project. En knip een project op en bezie of replicatie mogelijk is; soms is het beter viermaal een 2 miljoen ton trein te maken dan een 8 miljoen ton trein. 

afscheid prof

Om de getallen uit de afgelopen periode nog even scherp te krijgen: 7 dissertaties verdedigd, 5 dissertaties volgen nog, 17 opposities gevoerd bij promoties, 90 columns geschreven, 12 interviews gegeven, 80 papers gepubliceerd, 199 master studenten afgeleverd en 2 boeken geschreven.
Vervolgens deelde Hans nog een aantal trends voor na 2022. Zo blijft het een uitdaging om van projecten te leren. Verder moet focus blijven gehouden op verbetering van de samenwerking, cruciaal voor de uitkomst van een project. Tenslotte is het nodig om te bouwen aan het empathische vermogen van mensen en te zorgen voor diversiteit in het team.
Als laatste riep Hans op om 3 november 2023, aula TU Delft in de agenda op te nemen. Dan volgt de afscheidsrede…
NAP-bestuurder Ron van den Akker bedankte vervolgens Hans met bloemen en wijn. Ron had een mooie speech voorbereid met alle getallen die Hans zelf zojuist had genoemd dus dat deel van de speech werd in zijn binnenzak weggestopt. 

Ron memoreerde het succes van Hans, gebaseerd op zijn unieke kenmerken. Het is moeilijk iemand te vinden die dat kan opvolgen: iemand moet een trackrecord hebben met publicaties en research en moet daarnaast in het bezit van een PhD zijn. Daarnaast is Hans een begenadigd spreker die veel studenten trekt; hij stond altijd wel in de top drie van meest populaire hoogleraren in Delft. Een echte 5-sterren hoogleraar, zo vatte Ron samen.

Verslag NAP Netwerkbijeenkomst 15 september 2022

door Rien Scholing

Kansen van waterstof en nieuwe risico’s bij de energietransitie

De derde contactbijeenkomst van 2022 werd als vanouds in het Van der Valk hotel in Houten gehouden. De SIG’s Sustainability en Process Safety organiseerden deze avond rondom het thema “nieuwe risico’s bij de energietransitie”.

NAPcontactbijeenkomstseptember2022007           NAPcontactbijeenkomstseptember2022081

Netwerkborrel         

Voordat op die risico’s werd ingegaan werd eerst stilgestaan bij de kansen die waterstof biedt voor bijvoorbeeld elektriciteitsopslag en als brandstof in het transport, maar ook voor verwarming.

NAP-voorzitter Frank van Ewijk opende de avond en gaf aan dat deze avond Engels zou worden gesproken.
Hij heette de Engelstalige aanwezigen dan ook een speciaal welkom, evenals de vertegenwoordigers van Young NAP.
Hij gaf aan dat nu zelfs de Verenigde Naties de Covid-crisis tot een einde heeft verklaard, het nodig is om weer
in het ritme te komen en elkaar weer te vinden. Daarop doorgaand meldde hij dat het bestuur zich de komende
tijd wil buigen over het juiste format van de bijeenkomsten; duidelijk is dat het NAP een netwerk van bedrijven
is die van elkaar wil leren. Dat zal waarschijnlijk niet het uitwisselen van best practices betreffen, verwacht Frank;
daarvoor is YouTube beter geschikt. Het zullen onderwerpen moeten zijn waarbij mensen elkaar face-to-face moeten zien.

NAPcontactbijeenkomstseptember2022038
Frank van Ewijk, voorzitter van NAP
  

Kansen van waterstof

De eerste spreker was Toon Boonekamp, teamleider Water bij Arcadis en voorzitter van de SIG Sustainability.
In die SIG wordt veel over energietransitie gesproken maar ook over andere onderwerpen die met duurzaamheid
te maken hebben zoals water en afvalverwerking.

Waterstof mag zich de afgelopen jaren verheugen op toenemende belangstelling als onderdeel van de energietransitie.
Toon wilde die rol van waterstof toelichten en met name duidelijkheid geven waar de meest toegevoegde
waarde kan worden gehaald met waterstof. Daarbij kwam hij uit op de zogenoemde waterstofladder.

Maar voordat hij daar terechtkwam, lichtte hij eerst de tweede meest bekende productiemethoden toe,
de gassificatie of Steam Methane Reforming (SMR) methode die nog het meest wordt gebruikt en de elektrolyse,
ook vloeibare elektriciteit genoemd. De SMR is een fossiele productiemethode en waterstof die zo wordt gemaakt,
wordt daarom grijze waterstof genoemd. De gassificatie kan met aardgas worden uitgevoerd, maar ook met kolen,
biomassa of huishoudafval. De waterstof uit elektrolyse van water wordt groene waterstof genoemd. Er is op dit moment een overgang van grijze naar groene waterstofproductie aan de gang, met een tussenstap van blauwe waterstof waarbij
ook SMR wordt toegepast maar de uitgestoten CO2 wordt afgevangen en opgeslagen. De meest bekende toepassingen
voor waterstof zijn op dit moment de warmte- en elektriciteitsproductie; de meest gebruikte toepassing is
als grondstof voor allerlei productieprocessen.

NAPcontactbijeenkomstseptember2022065

Diner NAP bijeenkomst 

Op de vraag waar waterstof toe te passen is, is er niet een eenduidig antwoord te geven. Iedere sector heeft
zijn eigen karakteristieken en mogelijke toepassingen, maar waterstof is niet altijd de meest geschikte methode.
Hiertoe liet Toon de waterstofladder zien, die in één oogopslag inzicht geeft in de kansrijke, essentiële tot de
minder kansrijke toepassingen en de eventuele alternatieven.

Ingaande op de Nederlandse situatie gaf Toon aan dat nog steeds ongeveer 90% van de primaire energieconsumptie
bestaat uit fossiele bronnen, zoals kolen, olie en aardgas. Er is nog een lange weg te gaan naar een fossielvrije economie.
Circa 77% van deze consumptie is bestemd voor 4 functies: verwarming, mobiliteit, elektriciteit en grondstof voor industrie, bebouwde omgeving en mobiliteit.

NAPcontactbijeenkomstseptember2022059
Spreker: Toon Boonekamp, Arcadis.

Als wordt afgepeld waar waterstof kan helpen in deze 4 functies, dan is er een direct zichtbare bijdrage bij
de functie elektriciteit, om voor de zogenoemde peak shaving te zorgen en voor opslag en transport in de
elektriciteitsketen. Ook voor de functie verwarming kan waterstof worden ingezet vanwege de hoge te
bereiken temperaturen. Toon zag minder toepassing ontstaan in de mobiliteit; hier heeft de ontwikkeling
van de elektrische auto een grotere dynamiek. Al met al wordt waterstof gezien als een transitievloeistof in
een semi-elektrische samenleving. Het gaat nog langzaam, maar belangrijk is te constateren is dat er al
een sterke infrastructuur ligt die kansen biedt. Toon was met name nieuwsgierig hoe de overgang naar
waterstof bij Tata Steel zal gaan.

Risico van waterstof

De tweede spreker was Cees Smit, specialist veiligheid bij Arcadis, en hij behandelde de risico’s die met het
gebruik van waterstof gepaard gaan. Om te beginnen nam hij het publiek mee in de eigenschappen van
waterstof; die geven direct al aan waar de veiligheidsaspecten liggen. Zo is waterstof het lichtste molecuul
dat bestaat met 2 gram/mol. Het is kleurloos en heeft geen geur. Het kan zowel makkelijk exploderen als
ontbranden. En als het ontbrandt dan komt er veel hitte bij vrij. Verder zorgt het voor verbrossing van
metalen, is het vluchtig en is de vlam nauwelijks zichtbaar.

De gebieden waar waterstof wordt toegepast zijn te veel om op te noemen, zoals drones, schepen,
catamarans, luchtvaart en in de bouw. Ook op het gebied van treinen is er groei te zien; was vroeger
Alstom de enige leverancier nu doen ook bijvoorbeeld Siemens en Toyota mee. Er zijn mensen die hun
centrale verwarming met waterstof voeden en zelfs zijn er mensen die een eigen waterstofproductie in
de tuin hebben staan.

NAPcontactbijeenkomstseptember2022071
Spreker: Cees Smit, Arcadis

Op het gebied van veiligheid zijn brand en explosie de grootste risico’s. Cees toonde foto’s van een ongeluk
op een Belgische snelweg met brand tot gevolg en van een explosie in een chemische plant. Hij ging met
name in op de explosie en de brand van een tankstation in Oslo in 2019. Hier viel veel te leren ook voor
Nederlands gebruik, met name de aandacht die er moet zijn voor lekkages. Maar ook de inrichting van
vluchtroutes in geval er meerdere tanks staan opgesteld en het onmogelijk zijn van normale communicatie
vanwege het hoge geluidsniveau. Zelf heeft Cees onderzoek gedaan naar een bus die in brand vloog in
een garage in Doetinchem in 2021.

Waterstof raakt aan allerlei typen van veiligheid, van tunnelveiligheid vanwege brand/explosierisico
tot gezondheid vanwege bijvoorbeeld gehoorschade. Bij externe veiligheidsstudies zullen de QRA’s
onderhanden moeten worden genomen met nieuwe aandachtsgebieden. Bij arbeidsveiligheid zal
aandacht moeten zijn voor nieuwe procedures en aangepaste opleidingen. Bij fysieke veiligheid
zullen preparatie en repressie onderhanden genomen moeten worden; bij een crash op de snelweg
moet de brandweer weten wat te doen in geval van een waterstofvrachtauto. Ook constructieveiligheid
is van belang, bijvoorbeeld de vraag waar de centrale waterstofverwarming wordt geplaatst in het huis.

NAPcontactbijeenkomstseptember2022088
Diner NAP contactbijeenkomst

Cees constateerde een brede waaier aan activiteiten, zowel nationaal als internationaal, die de veiligheid
van waterstof als onderwerp hebben. Dit betreft bijvoorbeeld de beoordeling van vergunningen voor tankstations,
opleidingen voor monteurs, ontwerpers en brandweer, symposia, allerlei soorten van onderzoek zoals opslag in
cavernes, gebruik van andere waterstofdragers als ammoniak, veranderende wet- en regelgeving bijvoorbeeld
wat betreft QRA’s en nieuwe transportmiddelen zoals schepen voor LH2, vloeibaar waterstof.

Nieuwe middelen ontstaan zoals waterstofdetectoren en nieuwe procedures voor de brandweer, die moet
weten dat een waterstoftank onder 350-700 bar druk kan staan en dat incidenten tot extreem hoge
geluidniveaus kunnen leiden. Een aantal nuttige informatiebronnen werden genoemd zoals www.waterstofmagazine.nl,
wat één van de aanwezigen in de zaal de vraag ontlokte of informatie ook centraal georganiseerd en bekend is.

Cees sloot af met een uitspraak de CEO van Nel Hyrdogen waar het eerdergenoemde tankongeluk in Oslo
plaatsvond. Hij moest wel melden dat “H2 can be dangerous”.

Nieuwe gevaren

De laatste spreker was Tijs Koerts van het European Process Safety Center (EPSC) en oud-voorzitter
van de SIG Process Safety. Hij begon met een plaatje uit de film over Apollo 13, bekend van “Houston, we have a problem”.
Deze ruimtemissie moest vanwege een incident een ronde rond de maan maken om zo met de zwaartekracht
van de maan terug te kunnen keren op aarde. Die tocht rond de maan duurde echter enkele dagen en dat
zorgde voor een CO2 probleem in de cabine. Gelukkig kon dit CO2 probleem met simpele dingen als
ducttape en een zakje opgelost worden.

Tijs sprak de hoop uit dat wij de aarde niet op deze manier gaan redden. Het besef moet wel doordringen
dat het CO2-probleem levensbedreigend kan zijn als deze niet opgelost wordt, niet alleen vanwege de opwarming.
Hij liet daartoe een grafiek zien met de toename van de gemiddelde CO2-niveaus in de atmosfeer van 320 naar
420 ppm tussen 1960 en 2020. Met de wetenschap dat niveaus van 1.200 ppm levensbedreigend zijn,
kan CO2 dus ook op die manier gevaarlijk worden.

Was het zo dat vorige klimaatproblemen zoals zure regen en ozonlaagaantasting nog redelijk eenvoudig
met technologie waren op te lossen door bijvoorbeeld ontzwaveling van brandstoffen en verbieden van CFK’s,
het oplossen van de energietransitie is van een andere orde.

Om dat te begrijpen werd gevraagd of bekend was hoeveel jaar nog te gaan waren voordat de Parijse
ambitie van 1,5C temperatuurstijging is bereikt met de huidige CO2-uitstoot. Met nog slechts 8 jaar te
gaan komt die grens heel snel dichtbij; alle uitstoot daarna zorgt voor hogere temperatuurstijging.
Of dat besef helemaal doordringt bij de politieke partijen die spreken over ‘een meer liberaal beleid’
is niet duidelijk, vond Tijs. Ook de wetenschap dat wij in Nederland 3,5 maal de aarde nodig hebben
met ons consumptiegedrag is tekenend voor het feit dat we nog niet duurzaam zijn.
Besef dat je zevenjarige kind in de toekomst kan vragen: “Wat deed jij toen je de aarde consumeerde?”.

NAPcontactbijeenkomstseptember2022104
Spreker: Tijs Koerts Consultancy

De EPSC heeft een aantal focusgebieden. Een belangrijke focus is waterstof waarover Toon en Cees eerder
hebben gesproken. Verder is er ook aandacht voor CO2 opslag en voor het gebruik van batterijen.
Die laatste worden bijvoorbeeld gebruikt in auto’s en bedenk dat een batterij elektrolyt bevat dat kan lekken,
wat leidt tot brandgevaar. Sprekend voorbeeld hier is een busongeluk in Parijs. Bij het EPSC heeft dit
bijvoorbeeld geleid tot het ontwikkelen van een speciale emergency response aanpak.

Andere focusgebieden zijn solar, nieuwe grondstoffen en ammoniak, overigens een geweldige stof maar wel toxisch.
Verder is er ook aandacht voor plastic recycling en biogasproductie, indrukwekkend hoeveel boeren zo’n installatie
hebben maar besef wel dat dit een chemische plant is met gevaren als H2S productie. Tenslotte noemde Tijs nog
focusgebieden als LNG waarbij het laden en opslaan ook veiligheidsaspecten kent en waterkracht wat vooral in
Azië tot incidenten heeft geleid zoals dambreuken.

Aan waterstof als nieuwe mogelijkheid voor de transitie kleven nog problemen die te maken hebben
met de schaalbaarheid. Tijs benoemde ook de grijze, blauwe en groene waterstof die Toon eerder al behandelde.
Deze kan uitgebreid met alle kleuren van de regenboog om aan te geven in welke mate deze duurzaam is.
Turquoise wordt bijvoorbeeld gebruikt voor waterstof uit pyrolyse.

Bekende waterstofincidenten zijn het ongeluk met de Hindenburg zeppelin en de Challenger.
Allemaal gerelateerd aan lekkages. Zoals Cees ook al aangaf, aandacht voor waterstoflekkages
is een belangrijk veiligheidsonderwerp. Tijs vulde aan: lekkages zijn een groot probleem maar leer
ervan en verbeter de techniek.

Een belangrijk verschil tussen waterstof en aardgas is dat een incident met waterstof veel sneller leidt tot detonatie,
met een blast en met hogedruk. Bij aardgas gebeuren dergelijke ongelukken alleen onder heel bijzondere
omstandigheden, zoals bijvoorbeeld in Buncefield. Eigenlijk, zo werd geconcludeerd na een vraag uit de zaal,
zouden open dak constructies met waterstofproductie en -gebruik beter zijn, want waterstof moet niet ophopen
in een gebouw en vervliegt heel snel in de buitenlucht.

CO2 opslag is een prima oplossing voor de overgangsfase, maar besef wel dat afscheiden, transporteren
en opslaan van CO2 energie kost; reden waarom CO2 opslag minder attractief is. Bekend project hier is
het Porthos project in Rotterdam. Tata Steel ziet af van deze tussenstap en gaat meteen over van cokes
naar waterstof, een mooie stap maar deze aanpak zorgt wel voor vertraging in CO2 reductie uitstoot.

De presentatie van de sprekers nog eens doornemen? 

Klik hier voor de presentatie van Toon Boonekamp en Cees Smit
Klik hier voor de presentatie van Tijs Koerts                                                    
                                                    

                                              
                                             

 

Close